Krzyżownica zwyczajna – Polygala vulgaris
Wieloletnia roślina zielna o wzniesionej łodydze. Liście skrętoległe, eliptyczne lub lancetowate. Kwiaty w gęstych kwiatostanach niebieskie, czerwonawe tub niekiedy białe.
Występuje na łąkach i w prześwietlonych zaroślach na całym obszarze kraju.
Surowcem zielarskim są korzenie i kłącza. Zawierają saponiny kwas salicylowy, estry tego kwasu oraz inne jeszcze nie zidentyfikowane związki.
Krzyżownicę stosuje się przy ostrym i przewlekłym nieżycie gardła i oskrzeli przy skąpej wydzielinie i utrudnionym odkrztuszaniu. Pomocny w stanach zapalnych krtani. Przy zapaleniu płuc składnik mieszanek ziołowych.
W lecznictwie ludowym używano jej do płukania gardła przy zapaleniu krtani, także w postaci kąpieli i „nasiadówek" przy zapaleniu pęcherza moczowego, przy nieżytach żołądka i jelit, jako okłady przy ropniach i czyrakach.
Wywar: 5 -10 g zmielonego korzenia zalać półtorej szklanki wody i gotować 30 min. Po ochłodzeniu przecedzić. Przyjmować po 1 łyżce 3 – 4 razy dziennie.
